Obecnie na rynku pracy prężnie działają trzy generacje. Pokolenie X określane jako klucz na szyi, Y – Milenialsi i Z, czyli pokolenie cyfrowe. Jak w dobie technologii cyfrowych radzą sobie przedstawiciele różnych generacji, którzy urodzili się i dorastali w zupełnie różnych czasach? Czy wiedzą, jak sobie radzić z wypaleniem zawodowym? Jak odnajdują się na rynku pracy ludzie, którzy mają inne poglądy, podejście do życia i priorytety? W poniższym artykule postaram się przybliżyć ogólne cechy pokoleń. Wyjaśnię , czym się charakteryzują na rynku pracy, jaki mają wkład w jego rozwój i z jakimi wyzwaniami się mierzą.
Spis treści
Pokolenie X, Y i Z- charakterystyka
Generation X, generation Y, generation Z – to wszystkim dobrze znane określenia na osoby urodzone w konkretnych przedziałach czasowych. Czym tak właściwie wyróżniają się pokolenia określane tymi konkretnymi literami alfabetu?
Pokolenie X (1965–1980), określane też jako post Boomers lub pokoleniem PRL, dorastało w czasach przemian technologicznych i społecznych. Baby boomers wychowali ich tak, że stali się niezależni. Głównie dlatego, że w dzieciństwie często musieli radzić sobie sami z powodu zapracowanych rodziców. Pokolenie X zmierzyło się z tradycyjnymi wartościami rodziców oraz nowymi wyzwaniami wynikającymi ze zmian społecznych i technologicznych. Dlatego nazywają je pokoleniem przejściowym. Lojalnym i zdolnym do szybkiej adaptacji. To pierwsza generacja, która doświadczyła rosnącej popularności komputerów oraz Internetu.
Y, czyli pokolenie millenialsów. Dorastanie tej generacji przypada na erę Internetu i technologii cyfrowych. Przedstawiciele millenialsów jako pierwsi w pełni doświadczyli globalizacji, byli świadkami rozwoju mediów społecznościowych. Z tego względu określa się to pokolenie jako otwarte na zmiany i bardziej gotowe na innowacje niż pokolenie X. Są elastyczni w podejmowaniu działań. Ich wartości koncentrują się na samorealizacji – pracę traktują nie tylko jako obowiązek, lecz także jako pasję i sposób rozwoju. Millenialsi często szukają pracy, w której będą mogli się spełniać. Jest dla nich istotne to, aby była ona zgodna z ich osobistymi przekonaniami.
Pokolenie internetowe, selfie, czyli reprezentanci generacji Z to osoby urodzone i dorastające w erze cyfrowej. Od zawsze miały kontakt z technologią, dlatego jest ona dla nich naturalna. Nie musieli uczyć się obsługi komputera czy mediów społecznościowych – Internet to ich codzienne środowisko. Są na bieżąco z nowinkami i szybko przyswajają nowe technologie. Często angażują się społecznie i środowiskowo, cenią autentyczność, różnorodność i wolność. Choć są świadomi globalnych problemów, nie zawsze wiedzą, jak skutecznie działać. Pokolenie Z stawia na samorozwój, chętnie uczy się samodzielnie, wyróżnia się empatią i większym skupieniem na sobie. To przekłada się na wysokie oczekiwania wobec kariery i miejsca pracy.
Różnice pokoleniowe a życie zawodowe
Pokolenia X, Y i Z dziś spotykają się na rynku pracy. Wnoszą odmienne wartości, oczekiwania i podejście do życia – zarówno prywatnego, jak i zawodowego. Te różnice bezpośrednio wpływają na styl pracy, komunikację i sposób postrzegania równowagi między życiem prywatnym a zawodowym. Jak różne pokolenia postrzegają pracę i jak starsi, traktujący ją jako obowiązek, oceniają młodszych, szukających w niej także rozwoju i spełnienia? Poniżej wyjaśniam, czym charakteryzują się pracownicy różnych pokoleń. Przyglądając się również temu, jak na przykładzie reprezentantów tak różnych od siebie generacji wygląda work life balance w Polsce
Cechy Pokolenia X
Pokolenie X (1965-1980) dorastało w trudnych czasach. Nie tylko społecznych, ale i ekonomicznych. Równocześnie członkowie pokolenia przejściowego mieli okazję uczestniczyć w rozwoju technologii. To ich ukształtowało, zmieniając nie tylko podejście do pracy, ale i życia na wielu polach. Przedstawiciele generacji X cechują się lojalnością, niezależnością i pragmatyzmem. W przeciwieństwie do rodziców z pokolenia Baby Boomers cenią równowagę między pracą a życiem prywatnym. Dzięki samodzielności nabytej w dzieciństwie są elastyczni i szybko adaptują się do nowych wyzwań. Ponieważ wychowywano pokolenie X zgodnie z konserwatywnymi zasadami, określa się je jako bardziej realistyczne. Często są ostrożni, twardo stąpają po ziemi i rozsądni. Reprezentanci tego pokolenia podejmują decyzje, analizując potencjalne zyski i straty. Osoby urodzone w latach 1965-1980 unikają idealizowania rzeczywistości. Równocześnie nie są zamknięte na zmiany, bo to właśnie z nimi musiały się mierzyć praktycznie od początku swojego życia.
Pokolenie X w pracy
Czym generacja X wyróżnia się na rynku pracy? Przedstawiciele X z jednej strony szanują jasno określoną strukturę w pracy, z drugiej zaś, w przeciwieństwie do baby boomers, dostrzegają zmieniające się zasady na rynku pracy. Pokolenie X preferuje mniej formalne środowisko. Ceni miejsca pracy, które nie skupiają się na sztywnej hierarchii. Członkowie pokolenia przejściowego dążyli do elastycznego podejścia do kariery. Szczególnie w kwestii mobilności zawodowej, na którą składa się między innymi praca zdalna.
Generacja X ceni współpracę w zespole, choć nowoczesne i otwarte formy współpracy często stanowiły dla niej wyzwanie. Pokolenie X doświadczyło zarówno stabilności, jak i niepewności zawodowej, dlatego wielu przedstawicieli wiązało karierę z jedną firmą na długie lata. Wiązali ją z poczuciem bezpieczeństwa i wartościami, takimi jak lojalność wobec pracodawcy, których uczyli ich rodzice. Pokolenie X to pierwsze pokolenie, w którym oboje rodzice pracowali zawodowo, co zmusiło ich do samodzielności i niezależności, wyróżniając ich na rynku pracy. Pokolenie to potrafi pracować samodzielnie, podejmować decyzje bez ciągłego nadzoru i brać odpowiedzialność za powierzone zadania, ceniąc swobodę w organizacji pracy. Dorastając w czasach zmian, przedstawiciele pokolenia X są otwarci na współpracę zespołową.
Doceniają różne perspektywy i wkład, jaki dają inni współpracownicy, jednak lubią mieć poczucie sprawczości w kwestii zadań, za które odpowiadają. Czynne uczestnictwo w zachodzących zmianach sprawiło też, że pokolenie X umie szybko i skutecznie reagować na zmiany zachodzące na rynku pracy. Mimo że regularna zmiana miejsca pracy nie jest ich preferencją, osoby urodzone w latach 1965-1980 chętnie się doszkalają. Podnoszą swoje kwalifikacje uczestnicząc np. w kursach zawodowych, szkoleniach, aby dostosować się do zmian, jakie niesie ze sobą rozwój rynku pracy. Zazwyczaj jednak ten rozwój planują w obrębie jednej firmy, z którą chcą być związani na dłużej.
Pokolenie Y – kim są?
Jakie są cechy pokolenia Y? Millenialsi (1981–1996) określani są jako kreatywni i aktywni. Przedstawiciele tej generacji dorastali w erze rozwoju technologii cyfrowych. Obserwowali proces globalizacji i dynamicznych zmian społecznych. Millenialsi to pierwsze pokolenie, które zetknęło się z rozwojem internetu, mediów społecznościowych i nowych technologii. To sprawiło, że są otwarci na nowe rozwiązania. Pokolenie Y określane jest jako przedsiębiorcze. Jego członkowie chętnie angażują się w gig economy, czyli elastyczne formy zatrudnienia. Zaliczyć można do nich freelancing, zlecenia, kontrakty zawierane na krótki okres. Osoby urodzone w tych czasach chętnie zakładają własne firmy, ze względu na to, że cenią autonomię. Millenialsi są mocno związani z mediami społecznościowymi. Wykorzystują je zarówno do komunikacji, jak i angażowania w życie społeczne, czy budowania tożsamości online.
Pokolenie Y w pracy
Jak członkowie generacji Y wypadają na rynku pracy? Jakimi są pracownikami? Millenialsi to pierwsze pokolenie, które przywiązuje aż tak dużą wagę do poszukiwania sensu w pracy. Generacja millenialsów postrzega pracę nie tylko jako źródło dochodów i sposób na utrzymanie się, ale i możliwość samorealizacji. Millenialsi chcą, aby praca była równocześnie ich pasją i odzwierciedleniem ich wartości i celów osobistych. Na rynku pracy ludzie z tego pokolenia szukają nie tylko stabilności finansowej, ale i poczucia satysfakcji. Y to pierwsze pokolenie, dla którego tak istotna jest równowaga pomiędzy życiem zawodowym a prywatnym.
Millenialsi cenią elastyczność w pracy, nie chcą, aby życie zawodowe pozbawiało ich czasu na realizację pasji, czy spędzanie czasu z bliskimi. Przedstawiciele millenialsów chętnie decydują się na pracę zdalną lub wybierają firmy, w których są elastyczne godziny pracy, a sam pracownik może zdecydować o formie zatrudnienia. Millenialsi, w przeciwieństwie do starszych pokoleń, nie akceptują sztywnej hierarchii. Cenią wpływ na otoczenie, inicjatywę i możliwość rozwoju, szkoleń oraz awansu. Nie mają problemu z tym, aby podróżować w celach zawodowych, chętnie podejmują pracę w międzynarodowych firmach i środowiskach.
Pokolenie Z charakterystyka
Dorastanie generacji Z przypada na erę technologii cyfrowych. Dlatego też określane jest jako pokolenie selfie, czy internetowe. Niemal od urodzenia reprezentanci generacji Z mieli kontakt z Internetem, urządzeniami mobilnymi i mediami społecznościowymi. To znacząco wpłynęło na ich podejście do życia – zawodowego i prywatnego. Z tworzą osoby urodzone w latach 1997–2012. Technologia jest ich integralną częścią. Ze względu na to, że Zoomerzy opierają komunikację na technologii, pokolenie Z ma krótkie cykle uwagi. Szybko się nudzi, ale równocześnie jest w stanie skupić się na kilku rzeczach równocześnie.
Potrafi też sprawnie przełączać się między zadaniami, szybko przyswajać informacje. Stąd członkowie pokolenia określani są jako pokolenie multitasking. Z to pierwsze pokolenie aż tak świadome problemów związanych ze zdrowiem psychicznym. Reprezentanci pokolenia cyfrowego chętnie angażują się w inicjatywy związane z dbaniem o zdrowie psychiczne. Są otwarci w rozmowie o swoich uczuciach, angażują się w problemy społeczne. Cenią równość i różnorodność, poszukują stabilności, ale w nowoczesnym wydaniu.
Pokolenie Z w pracy
Jakie są cechy generacji Z w obszarze zawodowym? Podobnie, jak w życiu prywatnym, pokolenie Z ceni elastyczność, innowacyjność oraz możliwość samorealizacji. Zoomerzy poszukują stabilności, jednak postrzegają ją zupełnie inaczej niż starsze pokolenia. Pokolenie multitasking preferuje elastyczne formy zatrudnienia, które dają przestrzeń do realizacji pasji. Zmiana miejsca pracy nie jest dla nich wyzwaniem. Zoomerzy nie wyobrażają sobie spędzić kilkunastu lat w jednej firmie. Na rynku pracy ludzie urodzeni w latach 1997–2012 poszukują równocześnie bezpieczeństwa, elastyczności i przestrzeni. Grupa osób urodzonych w tych latach chce wykonywać pracę, która pozwoli pogodzić ze sobą rozwój zawodowy i osobisty.
Od pracodawców oczekują zapewnienia dostępu do nowych technologii, które dla nich są chlebem powszednim. Poszukują też miejsc pracy, które wyznają takie same wartości, jak oni sami, zapewniają autonomię. Pokolenie Z ceni pracę na własnych zasadach, oczekując jednocześnie wspólnych wartości i sukcesu zespołu. Starsze pokolenia zdecydowanie mogłyby się uczyć od generacji Z umiejętności stawiania konkretnych oczekiwań względem pracodawców oraz pewności siebie w kwestiach zawodowych i prywatnych.
Podsumowanie
Trzy generacje, rozwój technologii cyfrowych, rozwój rynku pracy, zmiany społeczne i gospodarcze. Jak to wszystko wpływa na współpracę, gdzie w tym samym środowisku spotyka się starsze pokolenie i młodsze pokolenie? Czy osoby urodzone na różnych etapach rozwoju technologii cyfrowych są w stanie współpracować? Okazuje się, że pracownicy różnych pokoleń to ukłon w stronę rozwoju rynku pracy. Ludzie mający różne podejście do kariery zawodowej, cele oraz motywacje, znający rzeczywistość z różnej perspektywy, są w stanie wpływać wzajemnie na swój rozwój, wzmacniając struktury firmy. Pokolenie X pełniące rolę mentora, Y szukające równowagi między pracą a życiem osobistym oraz Z ceniące autonomię i znające technologię cyfrową jak własną kieszeń. Wzajemnie się uzupełniają, tworząc wspólnie środowisko pracy będące odpowiedzią na potrzeby współczesnego świata.