Obecnie na rynku pracy prężnie działają trzy generacje. Pokolenie X określane jako klucz na szyi, Y – Milenialsi i Z, czyli pokolenie cyfrowe. Jak w dobie technologii cyfrowych radzą sobie przedstawiciele różnych generacji, którzy urodzili się i dorastali w zupełnie różnych czasach? Czy wiedzą, jak sobie radzić z wypaleniem zawodowym? Jak odnajdują się na rynku pracy ludzie, którzy mają inne poglądy, podejście do życia i priorytety? W poniższym artykule postaram się przybliżyć ogólne cechy pokoleń, wyjaśnię , czym się charakteryzują na rynku pracy, jaki mają wkład w jego rozwój i z jakimi wyzwaniami się mierzą.
Spis treści
Charakterystyka pokoleń X, Y i Z
Generation X, generation Y, generation Z – to wszystkim dobrze znane określenia na osoby urodzone w konkretnych przedziałach czasowych. Czym tak właściwie wyróżniają się pokolenia określane tymi konkretnymi literami alfabetu?
Pokolenie X określane jako post Boomers lub pokolenie PRL to osoby urodzone w latach 1965–1980, dorastające w okresie zmian – zarówno technologicznych, jak i społecznych. Wychowywani przez reprezentantów generacji baby boomers, niezależni, ze względu na to, że w okresie ich dzieciństwa dzieci często były zdane na siebie, gdyż rodzice byli zapracowani – a więc szybciej musieli się usamodzielnić. Ze względu na to, że pokolenie X musiało się też zmierzyć z jednej strony z tradycyjnymi, konserwatywnymi wartościami wyznawanymi przez rodziców, z drugiej zaś z nowymi wyzwaniami, jakie niosły ze sobą zachodzące zmiany, reprezentanci generacji X określani jako pokolenie przejściowe, są lojalni oraz zdolni do szybkiej adaptacji – co wynika z tego, że musieli szybko przywyknąć do przełomowych zmian technologicznych. To pierwsza generacja, która doświadczyła rosnącej popularności komputerów oraz Internetu.
Y, czyli pokolenie millenialsów. Dorastanie tej generacji przypada na erę Internetu i technologii cyfrowych. Przedstawiciele millenialsów jako pierwsi w pełni doświadczyli globalizacji, byli świadkami rozwoju mediów społecznościowych. Z tego względu pokolenie to określane jest jako otwarte na zmiany i bardziej gotowe na innowacje niż X, są elastyczni w podejmowanych działaniach. Ich wartości zazwyczaj skupiają się na samorealizacji, co widać również w ich stosunku do pracy, którą traktują nie tylko jako źródło utrzymania, czy obowiązek, ale i sposób na realizację pasji i rozwój. Millenialsi często szukają pracy, w której będą mogli się spełniać, co sprawia, że jest dla nich istotne to, aby była ona zgodna z ich osobistymi przekonaniami.
Pokolenie internetowe, selfie, czyli reprezentanci generacji Z to osoby urodzone i dorastające w erze cyfrowej. Technologia była z nimi od początku, w związku z czym jest dla nich czymś w pełni naturalnym – nie musieli uczyć się obsługi komputera, specyfiki mediów społecznościowych, za to nie wyobrażają sobie świata bez Internetu, który stanowi dla nich niemalże naturalne środowisko. Reprezentanci generacji Z są na bieżąco z nowinkami technologicznymi, potrafią bez trudu, błyskawicznie opanować nowe rozwiązania, czy narzędzia technologiczne. To też osoby mocno zaangażowane w życie społeczne i środowiskowe – zależy im na poszanowaniu odmienności, jest dla nich istotna autentyczność, odmienność, wolność. Są świadomi zagrożeń związanych z problemami globalnymi, ale równocześnie nie do końca wiedzą, jakie działania podjąć, aby realnie wpłynąć na poprawę tego, na czym im zależy. Pokolenie Z stawia na samorozwój, chętnie samodzielnie zdobywa wiedzę, jest bardziej wrażliwe, empatyczne, ale i skupione na sobie, co sprawia, że między innymi ma wyższe oczekiwania w stosunku do swojej kariery zawodowej, czy miejsca, w którym podejmuje pracę.
Różnice pokoleniowe a życie zawodowe
Jak poszczególne generacje podchodzą do pracy zawodowej, jak starsze pokolenia, dla których praca to przede wszystkim konieczność i obowiązek traktują młodszych współpracowników, którzy na rynku pracy poszukują nie tylko zarobku, ale i pola do samorozwoju i spełnienia? Poniżej wyjaśniamy, czym charakteryzują się pracownicy różnych pokoleń, przyglądając się również temu, jak na przykładzie reprezentantów tak różnych od siebie generacji wygląda work life balance w Polsce
Cechy pokolenia X
Pokolenie X (1965-1980) dorastało w trudnych czasach – nie tylko społecznych, ale i ekonomicznych. Równocześnie członkowie pokolenia przejściowego mieli okazję uczestniczyć w rozwoju technologii, co ich ukształtowało, zmieniając nie tylko podejście do pracy, ale i życia na wielu polach. Przedstawiciele generacji X określani są jako lojalni, niezależni i pragmatyczni. X, w przeciwieństwie od swoich rodziców określanych jako Baby Boomers, cenią równowagę między życiem zawodowym a prywatnym. Ze względu na dużą samodzielność, której musieli nauczyć się w dzieciństwie ze względu na pracę i ogrom obowiązków swoich rodziców, są elastyczni i zdolni do szybkiego dopasowywania się do nowych wyzwań. Z racji tego, że pokolenie X było wychowywane zgodnie z konserwatywnymi zasadami, określane jest jako bardziej realistyczne, często ostrożne, twardo stąpające po ziemi, rozsądne – podejmujące decyzję na podstawie potencjalnych zysków i strat. Osoby urodzone w latach 1965-1980 stronią od idealizowania rzeczywistości, jednak nie są zamknięte na zmiany, bo to właśnie z nimi musiały się mierzyć praktycznie od początku swojego życia.
Pokolenie X w pracy
Czym generacja X wyróżnia się na rynku pracy? Przedstawiciele X z jednej strony szanują jasno określoną strukturę w pracy, z drugiej zaś, w przeciwieństwie do baby boomers, dostrzegają zmieniające się zasady na rynku pracy. Pokolenie X preferuje mniej formalne środowisko, ceni miejsca pracy, które nie skupiają się na sztywnej hierarchii. Członkowie pokolenia przejściowego dążyli do elastycznego podejścia do kariery – szczególnie w kwestii mobilności zawodowej, na którą składa się między innymi praca zdalna. Dla generacji X ważna jest współpraca w zespole, mimo że często to właśnie nowoczesne i bardziej otwarte formy współpracy były dla jej reprezentantów największym wyzwaniem. Ze względu na to, że przedstawiciele X zetknęli się zarówno z okresem stabilności zawodowej, jak i niepewności związanej ze zmianami gospodarczymi, wielu reprezentantów pokolenia swoją karierę zawodową wiązało z jedną firmą, w której chciało spędzić długie lata. Podejście tego typu wiązało się z poczuciem bezpieczeństwa, ale też wartościami, jak lojalność względem pracodawcy, której uczyli ich rodzice. X to też pierwszy przypadek pokolenia, gdzie oboje rodzice pracowali zawodowo, co niejako zmusiło ich do bycia samodzielnymi i niezależnymi, co również wyróżnia ich na rynku pracy. Pokolenie klucz na szyi jest w stanie pracować samodzielnie i podejmować decyzje bez konieczności ciągłego nadzoru oraz brać odpowiedzialność za powierzone zadania, ceniąc przy tym możliwość swobodnej organizacji własnej pracy. Równocześnie przedstawiciele pokolenia X, ze względu na to, że dorastali obserwując zachodzące zmiany gospodarcze, technologiczne i społeczne, są otwarci na współpracę z innymi członkami zespołu. Doceniają różne perspektywy i wkład, jaki dają inni współpracownicy, jednak lubią mieć poczucie sprawczości w kwestii zadań, za które odpowiadają. Czynne uczestnictwo w zachodzących zmianach sprawiło też, że pokolenie X umie szybko i skutecznie reagować na zmiany zachodzące na rynku pracy. Mimo że regularna zmiana miejsca pracy nie jest ich preferencją, osoby urodzone w latach 1965-1980 chętnie się doszkalają, podnoszą swoje kwalifikacje uczestnicząc np. w kursach zawodowych, szkoleniach, aby dostosować się do zmian, jakie niesie ze sobą rozwój rynku pracy. Zazwyczaj jednak ten rozwój planują w obrębie jednej firmy, z którą chcą być związani na dłużej.
Pokolenie Y charakterystyka
Jakie są cechy pokolenia Y? Millenialsi (1981–1996) określani są jako kreatywni i aktywni. Przedstawiciele tej generacji dorastali w erze rozwoju technologii cyfrowych, obserwowali proces globalizacji i dynamicznych zmian społecznych. Millenialsi to pierwsze pokolenie, które zetknęło się z rozwojem internetu, mediów społecznościowych i nowych technologii, co sprawiło, że są otwarci na nowe rozwiązania. Pokolenie Y określane jest jako przedsiębiorcze – jego członkowie chętnie angażują się w gig economy, czyli elastyczne formy zatrudnienia, do których zaliczyć można freelancing, zlecenia, kontrakty zawierane na krótki okres. Osoby urodzone w tych czasach chętnie zakładają własne firmy, ze względu na to, że cenią autonomię. Przedstawiciele millenialsów są mocno związani z mediami społecznościowymi – wykorzystują je zarówno do komunikacji, jak i angażowania w życie społeczne, czy budowania tożsamości online.
Pokolenie Y w pracy
Jak członkowie generacji Y wypadają na rynku pracy i jakimi są pracownikami? Millenialsi to pierwsze pokolenie, które przywiązuje aż tak dużą wagę do poszukiwania sensu w pracy. Generacja millenialsów postrzega pracę nie tylko jako źródło dochodów i sposób na utrzymanie się, ale i możliwość samorealizacji. Millenialsi chcą, aby praca była równocześnie ich pasją i odzwierciedleniem ich wartości i celów osobistych. Na rynku pracy ludzie z tego pokolenia szukają nie tylko stabilności finansowej, ale i poczucia satysfakcji. Y to pierwsze pokolenie, dla którego tak istotna jest równowaga pomiędzy życiem zawodowym a prywatnym. Millenialsi cenią elastyczność w pracy, nie chcą, aby życie zawodowe pozbawiało ich czasu na realizację pasji, czy spędzanie czasu z bliskimi. Przedstawiciele millenialsów chętnie decydują się na pracę zdalną lub wybierają firmy, w których są elastyczne godziny pracy, a sam pracownik może zdecydować o formie zatrudnienia. W przeciwieństwie do tego, co reprezentowały na rynku pracy starsze pokolenia, millenialsi nie są zwolennikami sztywnej hierarchii zawodowej, lubią mieć wpływ na rozwój rynku pracy – chętnie wychodzą z inicjatywą i chcą, aby była ona brana pod uwagę, szukają miejsca pracy, które zapewni im dostęp do rozwoju, szkoleń, awansu. Nie mają problemu z tym, aby podróżować w celach zawodowych, chętnie podejmują pracę w międzynarodowych firmach i środowiskach.
Pokolenie Z charakterystyka
Dorastanie generacji Z przypada na erę technologii cyfrowych. Dlatego też określane jest jako pokolenie selfie, czy internetowe. Niemal od urodzenia reprezentanci generacji Z mieli kontakt z Internetem, urządzeniami mobilnymi i mediami społecznościowymi, co znacząco wpłynęło na ich podejście do życia – zawodowego i prywatnego. Z tworzą osoby urodzone w latach 1997–2012. Technologia jest ich integralną częścią. Ze względu na to, że Zoomerzy opierają komunikację na technologii, pokolenie Z ma krótkie cykle uwagi – szybko się nudzi, ale równocześnie jest w stanie skupić się na kilku rzeczach równocześnie, sprawnie przełączać się między zadaniami, szybko przyswajać informacje. Stąd członkowie pokolenia określani są jako pokolenie multitasking. Z to pierwsze pokolenie aż tak świadome problemów związanych ze zdrowiem psychicznym – pokolenie cyfrowe chętnie angażuje się w inicjatywy związane z dbaniem o zdrowie psychiczne, jest otwarte w rozmowie o swoich uczuciach, angażuje się w problemy społeczne, ceni równość i różnorodność, poszukuje stabilności, ale w nowoczesnym wydaniu.
Pokolenie Z w pracy
Jakie są cechy generacji Z w obszarze zawodowym? Podobnie, jak w życiu prywatnym, pokolenie Z ceni elastyczność, innowacyjność oraz możliwość samorealizacji. Zoomerzy poszukują stabilności, jednak postrzegają ją zupełnie inaczej niż starsze pokolenia. Pokolenie multitasking preferuje elastyczne formy zatrudnienia, które dają przestrzeń do realizacji pasji, zmiana miejsca pracy nie jest dla nich wyzwaniem – Zoomerzy nie wyobrażają sobie spędzić kilkunastu lat w jednej firmie. Na rynku pracy ludzie urodzeni w latach 1997–2012 poszukują równocześnie bezpieczeństwa, elastyczności i przestrzeni. Grupa osób urodzonych w tych latach chce wykonywać pracę, która pozwoli pogodzić ze sobą rozwój zawodowy i osobisty. Od pracodawców oczekują zapewnienia dostępu do nowych technologii, które dla nich są chlebem powszednim. Poszukują też miejsc pracy, które wyznają takie same wartości, jak oni sami, zapewniają autonomię – pokolenie Z lubi pracować na własnych zasadach, równocześnie oczekując, że zespół będzie podzielał ich wartości, pracując na wspólny sukces. Starsze pokolenia zdecydowanie mogłyby się uczyć od generacji Z umiejętności stawiania konkretnych oczekiwań względem pracodawców oraz pewności siebie w kwestiach zawodowych i prywatnych.
Podsumowanie
Trzy generacje, rozwój technologii cyfrowych, rozwój rynku pracy, zmiany społeczne i gospodarcze – jak to wszystko wpływa na współpracę, gdzie w tym samym środowisku spotyka się starsze pokolenie i młodsze pokolenie? Czy osoby urodzone na różnych etapach rozwoju technologii cyfrowych są w stanie współpracować? Okazuje się, że pracownicy różnych pokoleń to ukłon w stronę rozwoju rynku pracy – ludzie mający różne podejście do kariery zawodowej, cele oraz motywacje, znający rzeczywistość z różnej perspektywy, są w stanie wpływać wzajemnie na swój rozwój, wzmacniając struktury firmy. Pokolenie X pełniące rolę mentora, Y szukające równowagi między pracą a życiem osobistym oraz Z ceniące autonomię i znające technologię cyfrową jak własną kieszeń, wzajemnie się uzupełniają, tworząc wspólnie środowisko pracy będące odpowiedzią na potrzeby współczesnego świata.